Pojęcie „decyzji administracyjnej”
nie jest terminem łatwym do zinterpretowania. Podstawowy problem w jego
zdefiniowaniu wynika z faktu używania rozmaitych określeń, zarówno w
piśmiennictwie, jak i w aktach normatywnych. W teorii prawa administracyjnego
mowa jest o decyzji sensu largo, jako o pewnym akcie wyboru[1], sensu
strico jako pewnym terminie technicznym – decyzja k.p.a.[2], a
także o decyzji jako rodzaju aktu administracyjnego. Umieszcza się ją więc w
kategorii prawnych form działania administracji[3], bądź
traktuje jako wynik procesu stosowania prawa. Pojęcie to jest również używane w
znaczeniu materialnym[4] bądź
w znaczeniu procesowym.[5]
W dotychczasowych próbach ujęcia
decyzji administracyjnej na pierwszy plan wysuwają się dwa zasadnicze kierunki.
Decyzję rozważono bowiem jako bądź na tle prawnych form działania administracji,
a więc jako jeden z rodzajów aktu administracyjnego, bądź jako wynik
konkretyzacji prawa administracyjnego, czyli jako akt stosowania normy tego
prawa.
Pierwsze podejście jest historycznie wcześniejsze. Nie zawsze spotykamy
tutaj z wprowadzeniem odrębnego terminu decyzja administracyjna. Niekiedy
występuje jedynie pojęcia aktu, będące synonimem rozstrzygnięcia administracji.
Dla części autorów pojęcia akt i decyzja są więc równoznaczne.[6] Dla
innych z kolei decyzja jest pojęciem węższym.[7]
Dla autorów[8] traktujących decyzję jako
działalność związaną prawem decyzja to rodzaj aktu administracyjnego
zewnętrznego, a więc czynności prawnej zewnętrznej, władczej, indywidualnej i
konkretnej.
Na decyzję administracyjną można również spoglądać jako na wynik
czynności stosowania prawa.[9] Taki
sposób podejścia przewija się i we wcześniejszej literaturze, wówczas kiedy
mowa jest o decyzji jako wyniku konkretyzacji prawa administracyjnego, bądź gdy
rozważa się podobieństwa i różnice między decyzjami a czynnościami prawa cywilnego,
będącymi efektem stosowania innych norm prawnych.[10]
Pojęcie decyzji administracyjnej odnosi się do sfery zewnętrznej
działania administracji, niesporny jest jej jego jednostronny władczy charakter
oraz indywidualność rozstrzygnięcia, wskazuje się, iż jest to akt z zakresu
prawa administracyjnego, który rodzi stosunki administracyjnoprawne.
Początkowo pojęcie decyzji administracyjnej miało charakter szeroki.
Rozróżniano bowiem zarówno decyzje główne, jak i decyzje incydentalne. Decyzje
główne sprawę będącą przedmiotem postępowania, załatwiają co do jej istoty,
względnie sprawę kończą w danej instancji. Decyzje incydentalne rozstrzygają
inne kwestie, wynikające w toku postępowania. W postępowaniu były wydawane
tylko decyzje, a ich rodzaj zależał od przedmiotu rozstrzygnięcia w nich
zawartego.[11]
Tradycyjnie decyzja administracyjna odnoszona była jednak do prawa
materialnego, tzn. dotyczyła ona ustalenia konsekwencji prawa materialnego.
Jednocześnie wydawana była w określonej procedurze i formie, stanowiła więc
wyraz stosowania także norm procesowych. Te normy miały jednak charakter
pomocniczy. U ich podstaw leżał bowiem wniosek o rozstrzygnięcie sprawy
administracyjnej, a więc zastosowanie normy materialnej. Obecnie traktuje się
decyzje jako akty stosowania przede wszystkim normy materialnej, stosowanie zaś
norm jedynie procesowych następuje w formie postanowień.
Decyzją jest akt administracyjny stanowiący jednostronne ustalenie organu
administracji publicznej o wiążących dla jednostki (i organu) konsekwencjach
normy prawa administracyjnego.
W teorii prawa administracyjnego decyzje są kwalifikowane jako jedna z
grup aktów zewnętrznych.[12]
Decyzja administracyjna charakteryzowana jest jako sformalizowana, jednostronna
i władcza czynność organu administracji publicznej, oparta na obowiązujących
przepisach prawa, która określa w sposób prawnie wiążący sytuację konkretnie
wskazanego adresata aktu, w indywidualnej sprawie.[13]
Zatem decyzja rozstrzyga o prawach i obowiązkach jej adresata.
Pojęcie decyzji ukształtowane w doktrynie prawa administracyjnego oraz w
orzecznictwie sądowym nie zawsze pokrywa się z określeniem decyzji zawartym expressis
verbis w normach prawa administracyjnego materialnego i w normach prawa
administracyjnego procesowego.
W doktrynie prawa administracyjnego pojęcie decyzji zwęża się do aktu
administracyjnego wydanego w postępowaniu administracyjnym. W orzecznictwie
sądowym (Sądu Najwyższego oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego) pojęcie
decyzji jest rozszerzane o akty administracyjne występujące w innych formach
lub też o akty administracyjne występujące bez wyraźnie określonej prawem
formy. W tym znaczeniu można mówić, iż pojęcie decyzji administracyjnej
ustalane jest empirycznie w drodze orzecznictwa sądowego.[14]
Decyzja administracyjna jest to oświadczenie woli kompetentnego organu
administrującego, podjęte w wyniku zastosowania normy materialnego prawa
administracyjnego lub w określonym zakresie normy prawa procesowego do
ustalonego stanu faktycznego, w trybie, formie, strukturze uregulowanej prawem
procesowym, zakomunikowany stronie, w celu wywołania skutku prawnego w sferze
stosunków materialnoprawnych (decyzja rozstrzyga sprawę co do jej istoty w
całości lub w części) bądź w sferze stosunku procesowego (decyzja w inny sposób
kończąca sprawę w danej instancji).[15]
Zwrot „decyzje rozstrzygają sprawę co do istoty” należy rozumieć w ten
sposób, że „decyzja” jest aktem stosowania normy prawnej, „sprawa” jest sprawą
administracyjną lub sprawą weryfikacyjną, zaś rozstrzygnięcie tych spraw polega
na wiążącym ustaleniu określonej sytuacji prawnej lub wadliwości
(niewadliwości) decyzji ostatecznej.[16]
Decyzje, które kończą sprawę w danej instancji w inny sposób niż
rozstrzygnięcie sprawy co do jej istoty, wywołują jedynie skutki proceduralne,
nie konkretyzują natomiast norm prawa materialnego. Przykładowo można tu
wymienić decyzję o umorzeniu postępowania, decyzję o odmowie wznowienia
postępowania, nazywane decyzjami w znaczeniu formalnoprocesowym.[17]
Konkretyzacja prawa przez wydanie decyzji administracyjnej nie zawsze w
doktrynie traktowana jest jako przejaw woli organu administracyjnego
rozstrzygnięcia indywidualnej sprawy administracyjnej, lecz również uznawana
jest za akt stosowania prawa oderwany od pojęcia „woli organu
administracyjnego”.
Akty administracyjne indywidualne są poddawane klasyfikacji według
różnych, nie zawsze rozłącznych kryteriów, dokonywana jest także ich typologia
praktyczna. Te podziały i grupowanie aktów administracyjnych można w niektórych
przypadkach odnieść również do decyzji administracyjnych dla podkreślenia cech
dominujących z uwagi na treść rozstrzygnięcia sprawy lub wymagania procesowe
wydawania decyzji, ich kontroli oraz obalania.[18]
Procesowe znaczenie ma podział decyzji na nieostateczne i ostateczne w
administracyjnym toku instancji, bo związany jest z obowiązywaniem zasady
trwałości decyzji oraz z prawem zaskarżenia ich przez strony, istotny jest
podział na decyzje tworzące prawa nabyte dla stron i ich nie tworzące, albowiem
odnosi się do przesłanek ich obalania.
Wskutek nowelizacji k.p.a. z 1998 r. zyskał na znaczeniu podział decyzji
dokonany z uwagi na zasady rozstrzygania o sprawie, który prowadzi do
wyodrębnienia grupy decyzji związanych oraz wydawanych według uznania organu
administracyjnego. Decyzja określana jest jako związana wtedy, gdy nie
pozostawia organowi administracyjnemu „luzu decyzyjnego”. Norma prawna może
dopuszczać ograniczony luz decyzyjny, gdy organ dokonuje wyboru konsekwencji (z
kilku przypadków, w granicach rozpiętości tzw. widełek), ale jest związany normatywnymi
dyrektywami wyboru konsekwencji, co stanowi nadal postać decyzji związanej.
Decyzja wydawana w sytuacji luzu decyzyjnego dopuszcza wybór przez organ
stosujący prawo jednej z możliwych konsekwencji normy prawnej, gdy nie ma norm
prawnych, które formułują dyrektywy wyboru konsekwencji.[19]
Nauka prawa administracyjnego określa decyzję administracyjną jako akt
kwalifikowany akt administracyjny, stanowiący przejaw woli administracyjnych w
państwie organów, wydany na podstawie powszechnie obowiązującego prawa
administracyjnego lub finansowego, o charakterze władczym i zewnętrznym,
rozstrzygający konkretną sprawę, konkretnie określonej osoby fizycznej lub
prawnej w postępowaniu unormowanym przez przepisy proceduralne. Opierając się
na tej definicji Sąd Najwyższy wskazuje na trzy cechy, dające podstawę do
uznania czynności organu administracyjnego za decyzję: po pierwsze, decyzja
jest przejawem woli organu administracyjnego, co oznacza, iż organ ten
rozstrzygając sprawę narzuca władczo swoje stanowisko; po wtóre, decyzja musi
wyraźnie wskazywać podstawę prawną w powszechnie obowiązujących przepisach
prawa administracyjnego lub finansowe; chodzi tu zatem o ustawy, dekrety, akty
wykonawcze wydane na podstawie upoważnienia ustawowego; po trzecie, decyzja
rozstrzyga konkretną sprawę konkretnej osoby fizycznej lub prawnej w
postępowaniu unormowanym przez przepisy proceduralne; decyzja wyposażona jest w
atrybut ważności, jej adresat może odwołać się tylko za pomocą środków
przewidzianych w prawie, a w razie niewykonania decyzji stosuje się przymus
państwowy.[20]
Decyzja administracyjna rozpatrywana jako akt procesowy powinna odróżniać
się od innych form procesowych aktu administracyjnego, powinna ona posiadać
znamiona aktu jurysdykcyjnego oraz zamykać czynności procesowe określonej
instancji administracyjnej. Przede wszystkim decyzja odnosi się do przedmiotu
postępowania administracyjnego w całości albo w części, a nie do niektórych
tylko czynności postępowania. Przedmiotem postępowania administracyjnego jest
konkretna sprawa indywidualnego podmiotu, w której na podstawie przepisów prawa
powszechnie obowiązujących organy administrujące są władne podjąć decyzję
administracyjną albo orzekając w niej o uprawnieniach lub o obowiązkach
indywidualnego podmiotu albo stwierdzając w niej o niedopuszczalności takiego
orzekania.[21] Treścią decyzji jest
załatwienie sprawy, czyli orzeczenie co do tych interesów prawnych lub
obowiązków, które legitymowały określone osoby do udziału w postępowaniu jako
strony.
Organ administracyjny załatwiając sprawę przez wydanie decyzji zamyka
czynności postępowania w I lub II instancji, a ponieważ jest związany własną
decyzją, to tylko w przypadkach przewidzianych w procedurze może lub musi
ponownie zająć się tą samą sprawą. Poza tymi przypadkami sprawa staje się dla
tego organu niedostępna do dalszego jej rozpoznawania czy też tym bardziej do
ponownego orzekania w niej, albowiem najpierw musi być na podstawie przepisów
proceduralnych obalona przeszkoda w ponownym rozpoznawaniu sprawy, jaką stanowi
wydana już w niej i doręczona decyzja.
Decyzja administracyjna wydawana jest w celu konkretyzacji norm prawnych
w odniesieniu do określonego stanu faktycznego i indywidualnie wskazanych osób,
co powoduje ustalenie lub przyznanie im uprawnienia albo określenie rodzaju i
zakresu obowiązku ciążącego na nich. Istotą sprawy, o której się rozstrzyga w
decyzji administracyjnej jest stworzenie praw nabytych w tym zakresie, w jakim
w postępowaniu rozpatrywano interes prawny określonej osoby albo też odmówienie
nabycia prawa. To samo odnosi się do obowiązku, który staje się określony co do
rodzaju, zakresu i jego wymagalności. Ma to swoje konsekwencje w zakresie
trwałości decyzji administracyjnej.
Decyzja częściowa może być wydana tylko wtedy, gdy chodzi o
rozstrzygnięcie kolejno co do istoty o kilku elementach składających się na
całe uprawnienie lub obowiązek. Organ może ją wydać wówczas, gdy sprawa ma
charakter podzielny, można z niej wyodrębnić części nadające się do
rozstrzygnięcia względnie samodzielnego. Decyzja częściowa może jednak pojawić
się w obrocie prawnym również wskutek rozpoznania sprawy w postępowaniu
odwoławczym lub w trybie nadzoru, a także w wyniku sądowej kontroli jej
zgodności z prawem. Decyzja częściowa może poza tym być wydana na skutek
błędnego określenia zakresu żądania stron lub przez niedopatrzenie. W takim
przypadku istnieje możliwość żądania uzupełnienia decyzji, która była
potraktowana przez organ jako rozstrzygająca całą sprawę, a w samej rzeczy
stanowi częściowe jej rozstrzygnięcie.
Decyzja częściowa nieostateczna kończy sprawę w danej instancji jedynie w
części objętej rozstrzygnięciem i w związku z tym może być zaskarżona tylko w
tym zakresie w drodze odwołania. Wydanie decyzji częściowej nie kończy zatem
postępowania w sprawie, nawet gdy ta decyzja stanie się ostateczna. Jeżeli
decyzja ostateczna organu administracji nie rozstrzygnęła sprawy w całości i
przewidywała wydanie odrębnej decyzji dla części nie rozstrzygniętej, to
żądanie strony w tym zakresie jest wnioskiem o wydanie zapowiedzianej decyzji
uzupełniającej, a nie wnioskiem o wznowienie postępowania. Trwa bowiem
zawisłość sprawy administracyjnej, w której zapadła tylko decyzja częściowa.[22]
Decyzja administracyjna to jednostronna czynność (oświadczenie woli) z
zakresu prawa administracyjnego. Decyzja administracyjna jako czynność prawna
jednostronna charakteryzuje się tym, że dochodzi do skutku przez złożenie
oświadczenia woli przez organ administracji publicznej. Oznacza to, że
jakkolwiek strona bierze udział w procesie kształtowania treści decyzji lub
nawet podjęcie decyzji jest uwarunkowane zgodą (wnioskiem) strony, to
ostateczne, prawnie wiążące określenie treści decyzji należy niepodzielnie do
organu administracji publicznej.[23]
W doktrynie przyjmuje się, że:[24]
1)
jeżeli treść pisma zawiera rozstrzygnięcie sprawy i
adresatem jest strona, to mamy do czynienia z decyzją administracyjną;
2)
jeżeli zaś treść pisma nie zawiera rozstrzygnięcia, zaś
adresatem jest strona, wówczas pismo traktujemy jako postanowienie lub
informację;
3)
jeżeli pismo rozstrzyga sprawę administracyjną, ale
jego adresatem jest osoba nie będąca stroną postępowania, wówczas decyzja jest
nieważna, gdyż została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie;
4)
jedynie informujący charakter należy przypisywać pismu
organu administracji, gdy jego adresatem nie jest strona postępowania, a ono
samo nie rozstrzyga sprawy stanowiącej jego przedmiot.
W literaturze przedmiotu jest sporne, czy przyrzeczenie administracyjne
może być kwalifikowane jako decyzja administracyjna. W klasycznej formie
przyrzeczenia organ administracji publicznej zobowiązuje się wobec określonego
podmiotu do późniejszego zachowania się określonego rodzaju, w szczególności do
zaniechania podjęcia lub podjęcia decyzji administracyjnej o określonej treści.
Przyjmuje się, że przyrzeczenie administracyjne jest decyzją administracyjną,
jeżeli tak stanowi przepis prawa. W sytuacji gdy organ administracji publicznej
zobowiąże się na piśmie wobec strony postępowania do załatwienia sprawy w
określony sposób, mimo braku podstawy ustawowej do takiego działania, wówczas
przyjmuje się, że owo przyrzeczenie jest decyzją wydaną bez podstawy prawnej
lub decyzją wydaną z rażącym naruszeniem prawa. Zagadnienie to jest jednak
sporne, bowiem przyrzeczenie nie rozstrzyga sprawy co do jej istoty, a zatem
nie może być uznane za decyzję administracyjną, z drugiej zaś strony zawarte w
pisemnym przyrzeczeniu zobowiązanie organu do działania w określony sposób
wobec strony postępowania rodzi skutki prawne wynikające z zasady zaufania
obywateli do organów państwa.[25]
Decyzja administracyjna to jednostronna czynność prawna organu
administracji publicznej posiadającą odpowiednią formę. Z przepisów k.p.a.
wynika, że decyzja może mieć formę pisemną lub ustną. Kodeks nie zna decyzji
konkludentnej polegającej na tym, że przykładowo brak wydania decyzji odmownej
w określonym przepisami prawa terminie jest równoznaczna z wydaniem decyzji
pozytywnej.
Wiele kontrowersji wywołuje konstrukcja domniemania załatwienia sprawy w
drodze decyzji. W orzecznictwie zarysowały się dwie koncepcje dotyczące tej
kwestii. Według pierwszej z nich w przypadku gdy uprawnienie strony nie
powstaje bezpośrednio z mocy prawa, lecz w wyniku konkretyzacji normy prawnej,
organ – o ile nie jest przewidziana inna forma jego działań – obowiązany jest
dokonać tej konkretyzacji w drodze decyzji administracyjnej.[26] W
innym z wyroków NSA stwierdził, iż załatwienie sprawy przez wydanie decyzji
odnosi się tylko do sytuacji, gdy z mocy przepisów prawa materialnego lub
innych załatwienie sprawy powinno nastąpić w tej prawnej formie.[27] NSA
przyjął, że organy administracji załatwiają sprawę przez wydanie decyzji, ale
tylko w należących do właściwości tych organów sprawach indywidualnych, co
znaczy, że forma działania organów ma wynikać z prawa materialnego.[28]
Biorąc pod uwagę powyższe uwagi, należy przyjąć, iż domniemanie
załatwienia sprawy w drodze decyzji znajduje zastosowanie, wówczas gdy przepisy
prawa upoważniają organ administracji publicznej do załatwienia sprawy
administracyjnej, lecz nie określają formy rozstrzygnięcia tej sprawy. Zatem w
przypadku wątpliwości co do formy załatwienia sprawy administracyjnej, należy
przyjąć, iż powinna być ona załatwiona w drodze decyzji administracyjnej.
Istotną przesłanką przyjęcia takiego domniemania jest jednak ustalenie, iż mamy
do czynienia ze sprawą administracyjną, a organ administracji publicznej jest
właściwy do jej załatwienia.
Decyzja administracyjna może być dotknięta wadami o różnym ciężarze
gatunkowym, co prowadzi do zróżnicowania ich następstw. Błędy i omyłki
znajdujące się w decyzji oraz opuszczenie jej fragmentów, a więc uchybienia
formy, należą w zasadzie do wad nieistotnych, które są usuwane w trybie
rektyfikacji decyzji. Wady istotne wynikające z wadliwości procedury
poprzedzającej wydanie decyzji albo istniejące w jej treści, powodują uchylenie
decyzji albo stwierdzenie jej nieważności.[29]
Decyzja administracyjna korzysta w domniemania prawidłowości i ważności,
co jest konstrukcją teoretyczną stworzoną w interesie jednostki, chroniącą ją
przed negatywnymi skutkami wykonania wadliwej decyzji.[30]
Decyzją administracyjną, w rozumieniu art. 1 § 1 pkt 1 oraz art. 104
k.p.a., jest rozstrzygnięcie indywidualnej (podwójnie konkretnej: co do
sytuacji i co do adresata) sprawy administracyjnej, podjęte przez uprawniony
organ administracji publicznej, na podstawie jednoznacznego upoważnienia,
wynikającego z powszechnie obowiązującej normy prawnej (z zasady prawa
materialnego), która to norma dla ustalenia skutków prawnych danego stanu
faktycznego przewiduje formę właśnie decyzji administracyjnej.[31]
Do elementów konstytutywnych pojęcia decyzji administracyjnej w znaczeniu
materialnym należy zaliczyć te z nich, które stanowią, że jest to zewnętrzne,
władcze rozstrzygnięcie organu administracji publicznej o prawach lub obowiązkach
prawnych konkretnych osób (fizycznych lub prawnych) w sprawie indywidualnej.[32]
Decyzja to akt prawny o określonej treści i formie. Jednakże o istocie
aktu prawnego powinna przesądzać jego treść, a nie forma. Pismo nie mające
formy decyzji jest decyzją administracyjną, jeżeli pochodzi od organu
administracji, skierowane jest na zewnątrz i w sposób władczy rozstrzyga o
prawach lub obowiązkach prawnych osób (fizycznych lub prawnych) w sprawie
indywidualnej, choćby dla rozstrzygnięcia takiego brak było podstawy prawnej.[33]
[1] J.A.
Tichomirow, Klasyfikacja decyzji prawnych, „Państwo i Prawo” 1976, nr 11, s. 3.
[2] P.J.
Sobal, Decyzja administracyjna jako szczególny rodzaj aktu administracyjnego,
„Państwo i Prawo” 1970, nr 6, s. 955.
[3] Patrz:
J. Borkowski, Decyzja administracyjna, Warszawa 1970, s. 89 – 90.
[4] Zob.
W. Dawidowicz, Jeszcze o przedmiotowym zakresie sądownictwa administracyjnego w
PRL, „Państwo i Prawo” 1980, nr 10, s. 64; Z. Kmieciak, J.P. Tarno,
Postępowanie administracyjne oraz postępowanie przed Naczelnym Sądem
Administracyjnym (w świetle orzecznictwa NSA), Warszawa 1988, s. 29.
[5] J.
Borkowski (red.), Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa
1989, s. 196.
[6] Np. E.
Iserzon, Prawo administracyjne, Warszawa 1968, s. 207 – 208.
[7] Np. J.
Starościak, Prawne formy i metody działania administracji (w:) T. Rabska, J.
Łętowski (red.), System prawa administracyjnego, t. III, Wrocław – Warszawa –
Kraków – Gdańsk 1978, s. 69 – 70.
[8] E.
Starościak, Prawne formy działania administracji, Warszawa 1957, s. 13; E.
Ochendowski, Postępowanie administracyjne i postępowanie przed Sądem
Administracyjnym, Toruń 1996, s. 16; Z. Janowicz, Kodeks postępowania
administracyjnego. Komentarz, Warszawa 1996, s. 34.
[9] Np. W.
Dawidowicz, Nauka prawa administracyjnego. Zagadnienia podstawowe. Zarys
wykładu, t. I, Warszawa 1965, s. 262; J. Zimmermann, Motywy decyzji
administracyjnej i jej uzasadnienie, Warszawa 1981, s. 3 – 6.
[10] M.
Jaśkowska, Związanie decyzji administracyjnej ustawą, Toruń 1998, s. 15.
[11] B.
Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz,
Warszawa 2000,
s. 409.
[12] E.
Ochendowski, Prawo administracyjne. Część ogólna, Toruń 1994, s. 90; E.
Ochendowski, Postępowanie administracyjne i postępowanie przed sądem
administracyjnym, Toruń 1995, s. 88.
[13] Tak
np.: M. Wierzbowski (red.), Prawo administracyjne, Warszawa 1997, s. 279; Z.
Leoński (red.),
Zarys prawa administracyjnego, Warszawa – Poznań 1985, s. 162.; J. Łętowski,
Prawo administracyjne. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 1990, s. 185; W.
Dawidowicz, Prawo administracyjne, Warszawa 1987, s. 29.
[14] J.
Boć (red.), Prawo administracyjne, Wrocław 1998, s. 296.
[15] B.
Adamiak, Wadliwość decyzji administracyjnej, Wrocław 1986, s. 22 – 23.
[16] W.
Dawidowicz, Zarys procesu, Warszawa 1989, s. 51.
[17] Zob.
J. Zimmermann, Polska jurysdykcja, Warszawa 1996, s. 140.
[18] Zob.
J. Borkowski, Decyzja administracyjna, Łódź – Zielona Góra 1998, s. 76 – 81.
[19] W.
Lang, J. Wróblewski, S. Zawadzki, Teoria państwa i prawa, Warszawa 1986, s.
472.
[20] B.
Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego..., op. cit., s.
415.
[21] B.
Adamiak, Polskie postępowanie administracyjne, s. 130.
[22] Wyrok
NSA z dnia 8 grudnia 1981 r., II S.A. 782/81, „Orzecznictwo Naczelnego Sądu
Administracyjnego” 1981, nr 2, poz. 127.
[23] M.
Jaśkowska, A. Wróbel, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz,
Zakamycze 2000,
s. 556.
[24] W.
Taras, Informowanie obywateli przez administrację, Ossolineum 1992, s. 85 – 86.
[25] M.
Jaśkowska, A. Wróbel, Kodeks postępowania administracyjnego..., op. cit., s.
562 – 563.
[26] Wyrok
NSA z dnia 31 sierpnia 1984 r., SA 430/84, OSP 1986, nr 9-10, poz. 176.
[27] Wyrok
NSA z dnia 17 grudnia 1985 r., III SA 988/85, ONSA 1985, nr 2, poz. 38.
[28] Wyrok
NSA z dnia 7 września 1982 r., SA 363/82, ONSA 1982, nr 2, poz. 8.
[29] B.
Adamiak, Rektyfikacja decyzji w postępowaniu administracyjnym, Acta
Universitatis Wratislaviensis, nr 922, Prawo CLIII, Wrocław 1988, s. 8.
[30] J.
Borkowski, Zmiana i uchylenie ostatecznych decyzji administracyjnych, Warszawa
1967, s. 49 – 53.
[31]
Postanowienie SKO we Wrocławiu z dnia 29 kwietnia 1997 roku, SKO 4221/58/97,
OSS 1997, nr 3,
s. 74.
[32] B.
Adamiak, J. Borkowski, Glosa do wyroku NSA z dnia 21 lutego 1994 r., I SAB 54/93,
OSP 1995, nr 11, s. 222.
[33] Wyrok
NSA z dnia 21 lutego 1994 roku, I SAB 54/93, OSP 1995, nr 11, s. 222.